Θύμα και Θύτης ...

   Κάθε παιδί από τη γέννηση του διαθέτει την ενστικτώδη ικανότητα να απαντά στα ερεθίσματα του περιβάλλοντος ώστε να αλληλεπιδρά και να επιβιώνει . Εμείς ως ενήλικες μπορούμε να το καθοδηγήσουμε ώστε να την αναπτύξει και να ωριμάσει αναλαμβάνοντας την ευθύνη της δράσης του ή να το καταπιέσουμε παραμελώντας την αξία του , εμποδίζοντας την αυθόρμητη δράση του , αφαιρώντας την αυτοεκτίμηση του , αλλάζοντας τη φυσική του τάση για αυτοπραγμάτωση και να το μετατρέψουμε έτσι σε θύμα μας .

   Το παιδί αυτό μεγαλώνοντας γίνεται πλέον ο διπλανός μας , εμείς οι ίδιοι , ο σημερινός πολίτης της κοινότητας μας . Έχει μάθει ότι με τη συμπεριφορά του δεν μπορεί να επηρεάσει και να αλλάξει το περιβάλλον του ,ώστε να νιώσει έτσι ικανός και σημαντικός . Δεν μπορεί να αισθανθεί εμπιστοσύνη και αμοιβαιότητα καθώς αφού δεν άλλαξαν οι γονείς του , οι γύρω του για αυτόν , δεν μπορεί να αλλάξει και ο ίδιος , να προσαρμόσει δημιουργικά τη συμπεριφορά του στις αντιδράσεις των άλλων . Αντίθετα δύσπιστος συνεχίζει , ένας "μικρός" ενήλικος να καταλαμβάνει το μικρό χώρο μέσα στον οποίο τον περιορίσαμε χωρίς να συνειδητοποιεί ότι τώρα είναι και πιο δυνατός και πιο έμπειρος ώστε να διευρύνει τα όρια του και να επιλέξει τους άλλους από τους οποίους επιθυμεί να διεκδικεί τα θέλω του . Μένει να βολεύεται στο φόβο των συνεπειών της δράσης του , να οικτίρει τον εαυτό του πιστεύοντας ακόμη ότι οι άλλοι δεν τον αφήνουν να δράσει . Τότε θυμώνει και απαιτεί βίαια θεωρώντας ότι του χρωστούν , ότι αυτοί φταίνε που είναι αδρανής και ζητά να τους τιμωρήσει . Έτσι γίνεται θύτης .

   Το πρώτο του θύμα θα είναι ο ίδιος του ο εαυτός αν επιλέξει να κάνει στο παρόν του ό,τι του έκαναν στο οδυνηρό του παρελθόν αφού θα συμπεριφερθεί στα παιδιά του και στους οικείους του με τον τρόπο που θα ήθελε να αντιδράσει και να τιμωρήσει τους "άλλους" του τότε , συνεχίζοντας έτσι το φαύλο κύκλο της θυματοποίησης . Θα ζει με τις τύψεις του επειδή κάνει στους αγαπημένους του ό,τι ακριβώς απεχθάνεται , ό,τι ακριβώς του έκαναν.

   Μέσα από τη φροντίδα της ψυχής του μπορεί όμως να κάνει το "άλμα" και να αναγνωρίσει , να αποδεχτεί ότι ως μικρό παιδί τότε δεν του έδωσαν ό,τι επιθυμούσε . Να βιώσει το δύσκολο πόνο της παραμέλησης , της σωματικής και συναισθηματικής του κακοποίησης . Να ανακαλύψει την κρυμμένη του δύναμη και την τωρινή του ταυτότητα επιλέγοντας σήμερα την ευθύνη των πράξεων του και την ικανοποίηση ότι αυτό που σίγουρα μπορεί να αλλάξει είναι η αυτοεκτίμηση του .

   

Η γυναίκα και οι ρόλοι της ...  

   Ζει ανάμεσα μας  και καθημερινά διαπράττει τον άθλο λειτουργώντας ως επαγγελματίας , μητέρα , νοικοκυρά και σύζυγος . Μέσα από αυτές τις δραστηριότητες της άλλοτε καταφέρνει να αντλήσει ενδιαφέρον , ικανοποίηση , επιβεβαίωση , αυτοεκτίμηση , κουράγιο για να συνεχίσει και άλλοτε χάνεται μέσα στο πλήθος των απαιτήσεων που συχνά συγκρούονται μεταξύ τους . Μένει ανικανοποίητη , χάνει το ενδιαφέρον της και καταλήγει μπουχτισμένη να αναρωτιέται : έτσι θα συνεχίσω ;

   Κάθε γυναίκα υιοθετεί ρόλους συμπεριφοράς από το περιβάλλον μέσα στο οποίο ανατράφηκε . Οι γονείς της , ο σύζυγος , τα παιδιά , ο κοινωνικός περίγυρος της αναθέτουν τρόπους συμπεριφοράς και περιμένουν απο αυτήν  να αντεπεξέλθει . Οι ρόλοι αυτοί της προσφέρουν γνώριμους και σταθερούς τρόπους να διεκπεραιώνει τα καθήκοντα της , καθώς γνωρίζει τί πρέπει να κάνει κάθε μέρα . Μέσα από αυτούς νιώθει οικειότητα και ασφάλεια για το ποια είναι η ίδια και ποιες είναι οι προσδοκίες των άλλων . "Χρησιμοποιώντας "τους , καταλαβαίνει πότε είναι αποτελεσματική και πότε όχι , έχοντας έτσι το περιθώριο να τροποποιεί τη συμπεριφορά της . Όταν όμως παγιώνεται μέσα τους και γίνεται η μητέρα που υπερφροντίζει , η πειθήνια εργαζόμενη , η υπάκουη σύζυγος , τότε δυσκολεύεται και η ίδια να αλλάξει και συναντά την έντονη αντίδραση των άλλων στην επιθυμία της για αλλαγή . 

   Από χρηστικοί οι ρόλοι της έγιναν πλέον δυσλειτουργικοί .  Την εμποδίζουν να αλλάξει : γίνεται άκαμπτη , καθώς βολεύεται μέσα στη ρουτίνα της καθημερινότητας που γνωρίζει . Φοβάται να τροποποιήσει τον τρόπο που λειτουργεί και να γνωρίσει τπυχές του εαυτού της που επιθυμεί και συνάμα διστάζει να τις πλησιάσει . Της αρέσει η ιδέα να μοιράσει τα καθήκοντα του σπιτιού και στα παιδιά , στον άντρα της , να παρουσιάζει και την μαχητικότητα της στη δουλειά , να αιτηθεί τα θέλω της στη σχέση της με το σύντροφο της .Χωρίς ευελιξία κινείται με βάση τα πρέπει της και τις προσδοκίες των άλλων καθημερινά με τον ίδιο τρόπο χάνοντας ολοένα το ενδιαφέρον της , λαμβάνοντας μειωμένη ικανοποίηση από τη δράση της , νιώθοντας χαμηλή αυτοεκτίμηση από την παρουσία της . Το περίεργο είναι ότι οι γύρω της ενώ βολεύονται και αντιπαρατίθενται στην αλλαγή της , ώστε να μη χάσουν τα κεκτημένα , χάνουν και αυτοί με τη σειρά τους το ενδιαφέρον της συνύπαρξης , του μοιράσματος και της πρωτοβουλίας , που θα τους πρόσφερε ικανοποίηση και συμμετοχή . Αυτό που θα έλκυε την προσοχή τους , το λίγο διαφορετικό και οι δυο πλευρές το επιθυμούν και το φοβούνται . 

   Είναι σημαντικό ο καθένας μας να καταλάβει πως ό,τι ήδη γνωρίζει του προσφέρει την επιβίωση και ό,τι είναι καινούριο , διαφορετικό του χαρίζει τη φρεσκάδα και την ανανέωση της ύπαρξης του και της συνύπαρξης με τους άλλους . 

  

  

Απόγνωση και Επίγνωση  

   Ο καθένας από εμάς είμαστε ένα όλο , ένα σύνολο που περιέχει τα μέρη του : σώμα που λειτουργεί με τις αισθήσεις του , μυαλό που σκέφτεται , συναισθήματα που νιώθουμε και όλες οι εμπειρίες που έχουμε ζήσει , που μας χαρακτηρίζουν , μας διαφοροποιούν και μας ξεχωρίζουν τον έναν από τον άλλο . 

  Κάθε στιγμή που ζούμε , κινητοποιούμαστε από μια ανάγκη που έρχεται από μέσα μας ή από το περιβάλλον μας . Για παράδειγμα αν πεινάμε , το αισθανόμαστε αρχικά στο στομάχι μας . Στη συνέχεια το συνειδητοποιούμε με το μυαλό μας και σκεφτόμαστε ότι πρέπει να βρούμε φαγητό . Έτσι κινητοποιούμαστε , ενεργοποιώντας το σώμα μας για να δράσουμε ώστε να φάμε και να ικανοποιήσουμε την ανάγκη μας . Κατόπιν αποσυρόμαστε στη χώνεψη μέχρις ότου εμφανισθεί μια νέα ανάγκη . Με αυτό τον τρόπο λειτουργούμε ως οργανισμοί οργανικά και συναισθηματικά προκειμένου να ικανοποιούμε τον εαυτό μας και τις απαιτήσεις του περιβάλλοντος μας . 

   Ως παιδιά λειτουργούμε με τις αισθήσεις μας . Μεγαλώνοντας όμως αφηνόμαστε περισσότερο στα πρέπει που συγκεντρώνουμε στο μυαλό μας ξεχνώντας τη γνησιότητα των μηνυμάτων που μας μεταφέρει το σώμα μας . Έτσι αγνοούμε τον πονοκέφαλο μας που μπορεί να μας λέει : φτάνουν οι πολλές σκέψεις , το πλάκωμα στο στήθος ή το έντονο σφίξιμο στο στομάχι που πιθανά μας λέει : δες τί σε βαραίνει , τί  δεν μπορείς να χωνέψεις , την κούραση στους ώμους που ίσως μας φωνάζει : δεν μπορείς να τα κάνεις όλα μόνος σου , ζήτα βοήθεια . Συνεπώς όταν δεν γνωρίζουμε τί χρειαζόμαστε , κινητοποιούμε ανεπαρκώς την ενέργεια μας - όπως συμβαίνει στην κατάθλιψη - ή υπερβολικά - όπως συμβαίνει όταν είμαστε πολύ αγχωμένοι - χωρίς να μπορούμε να δράσουμε αποτελεσματικά αφού συνήθως επιλέγουμε ακατάλληλη δράση . Έτσι δεν παίρνουμε ικανοποίηση και μένουμε στην απόγνωση : γιατί δεν είμαστε αποτελεσματικοί με τη συμπεριφορά μας ;

   Είναι σημαντικό να στοχεύουμε στην επίγνωση των αισθήσεων μας , των συναισθημάτων , των σκέψεων μας και των γεγονότων της πραγματικότητας μας , ώστε με όλο μας το "είναι" να λειτουργούμε με ικανοποίηση για εμάς και τους άλλους .

Το παιδί που μεγαλώνει ... 

   Αν ένα παιδί είναι ο βλαστός από τον σπόρο που έχουμε φυτέψει , τότε μπορούμε να δούμε καθαρά ποιες είναι οι ανάγκες του : εξαρτάται πλήρως από εμάς να το "ποτίσουμε" με τις θρεπτικές ουσίες που χρειάζεται , να του δώσουμε τις σκέψεις μας , τα πρέπει μας , τα θέλω μας , να το εξοπλίσουμε με τις αξίες μας , να το τονώσουμε με τους επαίνους μας . Να το ζεστάνουμε , όπως ο ήλιος , με το φως μας , την αγάπη μας . Όλα αυτά το παιδί τα ρουφάει για να "γεμίσει" το άδειο του στομάχι , το μυαλό του , την καρδιά του και αυθόρμητα , φυσικά , αντιδρά σε ό,τι δεν μπορεί να "χωνέψει" . Κράτά ό,τι το βοηθά για να αναπτυχθεί και να βλαστήσει .     

   Όντας δίπλα του με την παρουσία μας το στηρίζουμε , του ορίζουμε το χώρο που μπορεί να καταλαμβάνει και του βάζουμε όριο στο τι μπορεί να πράττει . Το παιδί φτάνοντας στην εφηβεία , αυτό το όριο το λαμβάνει πλέον ως περιορισμό . Έχει ανάγκη την εξάρτηση του και επιθυμεί την ανεξαρτησία του . Μας χρειάζεται να το στηρίζουμε και συνάμα θέλει να σταθεί στα πόδια του . Από προστάτες του μας νιώθει σαν δεσμοφύλακες του . Όλα αυτά που ρούφηξε ως τώρα από εμάς , χρειάζεται αρχικά να τα αποβάλλει εξ ολοκλήρου και στη συνέχεια να επιλέξει ποια από αυτά του ταιριάζουν και μπορεί να τα κάνει δικά του , ώστε να αντιμετωπίζει το περιβάλλον του αποτελεσματικά . Σ' αυτή τη δύσκολη προσπάθεια και φυσική διαδικασία μας χρειάζεται ως τους μόνους σύμμαχους που έχει απέναντι στα "αγριόχορτα" που πρέπει να "πολεμήσει" για να νικήσει και έτσι να ανθίσει .

   Ως γονείς είμαστε οι πρώτοι απέναντι στους οποίους αντιπαρατίθεται , διεκδικεί το δικό του χώρο , θυμώνει για αυτά που δεν μπορεί να κάνει . Απέναντι μας αγωνίζεται για όσα μπορεί να πετύχει , να χαρεί και να νιώσει ικανός αφού σταδιακά στέκεται πια ως νεαρός ενήλικος δίπλα μας . Καλούμαστε πλέον να τον παρακολουθήσουμε σιωπηλά να "πέφτει" και να χτυπά , να πονά , να αποτυγχάνει , να πετυχαίνει . Τον παρηγορούμε , τον επιβραβεύουμε , εκφράζουμε τις αντιρρήσεις μας . Τον αποδεχόμαστε ως άτομο παρόλο που δεν αποδεχόμαστε κάποιες από τις επιλογές του . Τον αγκαλιάζουμε με την αγάπη μας . Μόνο έτσι μαθαίνει να ρυθμίζει ο ίδιος τη ζωή του , αναλαμβάνει την ευθύνη της ύπαρξης του και από βλαστός , αφού ανθίσει , δίνει τους δικούς του καρπούς .

Επάγγελμα πλήρους δέσμευσης : γονιός 

   Μια από τις πιο σημαντικές υποσχέσεις που δίνει ένας άνθρωπος συνειδητά ή όχι είναι να γεννήσει και να αναθρέψει τα παιδιά του . Να γίνει μητέρα , να γίνει πατέρας . Με αυτή του την επαγγελία , την υπόσχεση , αλλάζει από άτομο - μονάδα σε μέλος μιας ομάδας , της οικογένειας του : μεταβάλλει το χρόνο του , το χώρο του , τη συμπεριφορά του για να συνυπάρξει με το καινούριο , το παιδί του . 

   Ο πατέρας και η μητέρα από σύντροφοι ο ένας του άλλου γίνονται γονείς : αναλαμβάνουν την ευθύνη ενός ανθρώπου . Να το θρέψουν , να το μεγαλώσουν με υγεία , να του "μάθουν" να αισθάνεται τον κόσμο , να σκέφτεται και να μαθαίνει από τις πράξεις του , να νιώθει τα συναισθήματα του . Γίνονται ο καθρέφτης του : μέσα από τη χαρά τους μαθαίνει να χαίρεται , από τον πόνο τους να πονά . Από την ικανότητα τους να επιβιώνουν , παίρνει εργαλεία για να αντεπεξέλθει στις δικές του δυσκολίες . Το παιδί αλλάζει και μαζί του αλλάζουν και αυτοί . Προσαρμόζονται στον τρόπο του για να το κατανοήσουν και να κάνουν ό,τι καλύτερο για να το μεγαλώσουν . Βαριά η ευθύνη . Πολύ συχνά αγωνιούν : το κάνω καλά ; είμαι καλός γονιός ; θα αποφύγω τα λάθη των γονιών μου ; θέλω να είμαι τέλειος για το παιδί μου .

  Αυτή είναι η επιθυμία του κάθε γονιού . Χρησιμοποιώντας ό,τι έμαθε ως παιδί μέσα στην οικογένεια των δικών του γονιών υιοθετεί ό,τι τον βοήθησε απορρίπτοντας ό,τι τον έβλαψε . Αναθυμάται έτσι συναισθήματα , εμπειρίες που έζησε χαρούμενες ή οδυνηρές . Θυμάται τις καλές στιγμές . Θυμάται τα λάθη τους . Κάποιες φορές μπορεί να κάνει τα ίδια , μα το σίγουρο είναι ότι θα κάνει και ο ίδιος τα δικά του λάθη και θα ανακαλύψει ότι ποτέ δεν θα γίνει ο τέλειος γονιός που ως παιδί χρειαζόταν και ως ενήλικος επιθυμούσε να γίνει . Έτσι κατανοεί και αναγνωρίζει την προσπάθεια των γονιών του . Συμφιλιώνεται με τις αδυναμίες τους και γνωρίζει και τις δικές του .
   Το επάγγελμα του γονιού είναι το μοναδικό για το οποίο ο άνθρωπος δεν εκπαιδεύεται . Μαζί με το σύντροφο του πορεύεται στο άγνωστο : μοιράζεται τις έγνοιες του , το βάρος της ευθύνης να κάνει το σωστό , μαθαίνει από τα λάθη του νιώθοντας ότι δεν είναι μόνος . Παίρνει δύναμη για να κάνει την οικογένεια του δυναμικό πυρήνα της ζωής του . 
 

Σύζυγοι : μοναχικό ή συντροφικό ταξίδι ;

    Ας πούμε ότι είναι ο Γιάννης και η Μαρία . Παντρεμένοι ή μπορεί και να συμβιώνουν . Ζουν την καθημερινότητα της σχέσης . Προσπαθούν να συσχετιστούν , νιώθουν ο καθένας μόνος ή νιώθουν να χάνονται ο ένας μέσα στον άλλον επιδιώκοντας να βρουν πώς να είναι καλύτερα για τον εαυτό τους , για τη σχέση τους . 

   Αφού τρυγήσουν το μέλι του πρώτου καιρού της γνωριμίας τους , ξεκινούν ο Γιάννης και η Μαρία να ανακαλύπτουν ο ένας τον άλλο , όπως είναι σε όλες τις στιγμές τους , στην πραγματικότητα της καθημερινότητας τους . Διστάζουν να αφεθούν , να στηριχθούν , να εμπιστευθούν ο ένας τον άλλον . Γνωρίζουν καλύτερα πως να είναι μόνοι και κατανοούν τις προσωπικές τους ανάγκες . Πώς να σχετιστούν χωρίς να πάψουν να τις ικανοποιούν ; Πολλές στιγμές οι ανάγκες των δυο συγκρούονται , κάποιες άλλες ξεχνούν τί τους ένωσε αρχικά . Αυτό που θυμούνται είναι ότι ταίριαζαν πολύ , έμοιαζαν , ένιωθαν οικειότητα . 

   Τώρα ανακαλύπτουν ότι είναι και διαφορετικοί και εκνευρίζονται καθώς ο καθένας θέλει να διεκδικήσει τα όρια του μέσα στη σχέση τους . Ξεκινούν και αντιπαρατίθενται , μαλώνουν . Αρχίζουν να γνωρίζουν τί τους χωρίζει και όχι μόνο ό,τι τους ενώνει . Απογοητεύονται γιατί νόμιζαν ότι γνωρίζονταν από την αρχή . Νιώθουν μόνοι , αποκαρδιώνονται από τους καυγάδες . Τους φοβίζει που ο καθένας θέλει να είναι ο εαυτός του . Πώς μπορούν λοιπόν να υπάρξουν μαζί ; Με άλλη εικόνα μεγάλωσαν για αυτό το μαζί : θα συμφωνούν σε όλα , δεν θα μαλώνουν , θα έχουν κοινές ανάγκες και επιδιώξεις . Αδιέξοδο . Χωρίζουν ; 

   Η συμβίωση τους είναι μια μοναδική αφορμή για να συνειδητοποιήσουν τις ψεύτικες εικόνες της ιδανικής σχέσης και να τις αφήσουν πίσω τους . Μπορούν να αναγνωρίσουν ποιος είναι ο καθένας τους και να επικοινωνήσουν τις ανάγκες και τις διαφορές τους . Να δουν ότι μοιάζουν και ότι διαφέρουν . Να δουν ότι αρχικά ένιωθαν κοντά μέσα από τις ομοιότητες και τώρα ωριμάζουν μέσα από τις διαφορές τους , αλληλοϋφαίνοντας το ταξίδι της οικογένειας τους . Μπορούν να ανακαλύψουν ότι η συμβίωση είναι μοναχικό και συντροφικό ταξίδι .